Tại cổng ra vào của trường Đại học Y khoa danh giá Stanford ở Hoa Kỳ, có một khẩu hiệu nổi tiếng: “Phòng bệnh là việc của từng cá nhân, chữa bệnh là việc của cả người bệnh và người thầy thuốc”.
Ở nhiều nước, người dân và cán bộ y tế không thực hiện đúng khẩu hiệu này nên đã thất bại trong chẩn đoán và điều trị. Nhiều nước vì biết giáo dục y đức rộng rãi trong nhân dân, khiến mỗi một người dân biết hợp tác tốt với thầy thuốc, tạo được nhiều kỳ tích trong khám bệnh, chữa bệnh.
Về y văn cổ, xin nêu 2 dẫn chứng:
1. Dubois Antoine (1756 - 1837) là một thầy thuốc sản khoa của Pháp. Năm 1789, khi quân đội viễn chinh Pháp do Napoleon dẫn đầu sang Ai Cập, bác sỹ Dubois đã đi theo để lo liệu cho Hoàng hậu Pháp sắp đến ngày sinh nở, sợ sẽ gặp khó nơi xứ lạ.
Sau khi sản phụ chuyển dạ, Dubois toát mồ hôi nhận thấy ngôi thai của đứa trẻ không thuận. Napoléon đứng ngoài nhìn thấy tình huống đó đã nhẹ nhàng nói với Bác sỹ Dubois: “Thưa ông, xin ông hãy coi người sản phụ trước mặt ông như một cô gái làng chơi ở phố Saint Denis và coi đứa bé sắp chào đời là con của người thợ vá giầy ở vỉa hè Paris mà bình tĩnh xử lý”.
Quả nhiên, được sự động viên kịp thời ấy của Hoàng đế Pháp, BS. Dubois đã bình tâm trở lại, khéo léo xử lý, dùng Forceps thành công, giúp mẹ tròn con vuông.
Khen thay, một lời động viên, thông cảm kịp thời của Napoléon đã giúp cho một kỹ thuật sản khoa mới được phát minh có dịp được áp dụng để cấp cứu kịp thời cả mẹ lẫn con.
2. Trong cuốn sách dạy đạo đức hay nhất của mọi thời đại, cuốn “Những tâm hồn cao thượng” (Les grands coeurs) của nhà văn Ý Edmond de Amicis kể câu chuyện của một thầy thuốc Ý như sau:
Bác sỹ L. là một nhà lâm sàng giỏi, ông đang chế tạo ra một loại thuốc gây tê giúp cho việc mổ xẻ thuận lợi vì làm cho người bệnh ít đau hơn. Hôm tiến hành áp dụng loại thuốc mới của ông, bác sỹ L. rất tự tin, khi con trai mình lên bàn mổ, đã đề nghị các đồng nghiệp áp dụng loại thuốc của mình mới sáng chế. Nhưng theo dõi nét mặt con trai, ông giật mình thấy mặt con tái đi vì đau, nước mắt cũng ứa ra. Xong cuộc tiểu phẫu, mọi người ra ngoài, bác sỹ L. ôm lấy con thủ thỉ: “Cảm ơn con đã cố chịu đựng, bố hứa sẽ tiếp tục nghiên cứu để hoàn chỉnh loại thuốc tê này giúp đỡ cho những bệnh nhân sau”.
Cao quý thay tâm hồn cao thượng của cậu thanh niên đã can đảm chịu đau đớn để giữ gìn danh dự cho người thầy thuốc, giữ gìn giá trị của một loại thuốc tê còn trong quá trình hoàn thiện.
Từ khẩu hiệu của Trường Đại học Y khoa Stanford, chúng ta càng hiểu thêm rằng: “Nếu người thầy thuốc không bình tâm suy nghĩ, người thiệt hại sẽ là người bệnh”. Vì thế cần giáo dục con người nói chung và giáo dục người bệnh nói riêng là phải biết giữ gìn nội quy bệnh viện, giữ gìn sự trang nghiêm của khoa học y học thì chắc chắn sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe của ta nhất định thành công.
Trong bệnh viện phải tuyệt đối sạch sẽ, ngăn nắp, yên tĩnh như trong một giáo đường. Chỉ có trong khung cảnh trang nghiêm ấy, với những khẩu hiệu “Xin giữ yên tĩnh” (“Silence, please” như ở Trung tâm Đại học Oxford – Vương quốc Anh) hay “Yêu cầu giữ yên lặng tuyệt đối” như ở các Trung tâm y khoa Châu Âu hay Bắc Mỹ thì khả năng tập trung tư tưởng mới ở mức cao nhất. Vì sao phải giữ yên tĩnh. Bởi vì chỉ có trong tĩnh lặng trí tuệ con người mới được phát huy, như sách Luận ngữ cổ đã viết: “Tĩnh sinh Minh” (yên tĩnh sẽ sinh ra minh triết).
Như vậy có thể nói:
Y đức cao nhất đối với người bệnh là tôn trọng nghiêm túc, triệt để nội quy bệnh viện, tôn trọng và hợp tác với người thầy thuốc.
Y đức cao nhất đối với người thầy thuốc là coi lợi ích của người bệnh là quan tâm hàng đầu, là số một.
TS. BS. Trần Hữu Thăng